1 [straf]tijd:

[straf]tijd

Vrijheid is voor mij tevreden zijn, innerlijke rust. Er zijn mensen die in hun eigen ontevredenheid gevangen zitten.

De media verspreiden bijna dagelijks nieuws over gevangenissen. De ene keer gaat het over een vervroegde vrijkoming. De andere keer gaat het over pesterijen onder het personeel. Soms komen we al eens een getuigenis tegen van betrokkenen, zoals bijvoorbeeld ouders.  De media spelen vaak in op onze gevoelens en dit lijkt te werken.

We worden overladen met nieuws en de bevolking heeft hierover altijd wel een mening klaar. Wanneer je in het dagelijks leven mensen aanspreekt over de gevangenis krijg je steevast het antwoord ‘die gevangenen, die leven daar als God in Frankrijk!’

Zien we via de media alleen de slechte kant van het verhaal? Trekken wij, de gewone mens te snel vooroordelen over het leven in de gevangenis?  

Ik het boek [straf]tijd hoop ik een antwoord te vinden op de volgende vragen:

·      hoe verloopt het leven van een gedetineerde?

·      hoe gaat de familie van een gedetineerde om met de situatie?

·      hoe verloopt de job van de personeelsleden?

Tijdens het lezen van het boek had ik steeds mijn notitieschrift bij de hand. Zo kon ik bepaalde passages of uitdrukkingen onmiddellijk opschrijven. Hieronder ga ik de vragen die ik me vooraf stelde, beantwoorden aan de hand van mijn notities.

Vraag 1: hoe verloopt het leven van een gedetineerde?

Bij elk verhaal kwam een zelfde woord terug: tijd.  De gevangen zijn hier sterk mee bezig. Ze stellen zich hierover ook veel vragen: hoelang moet ik nog zitten? Staat de tijd buiten ook stil? Welke momenten mis ik allemaal? , …. Allemaal elementen die een invloed hebben op de tijd. De gevangen proberen ook vooral de tijd te doden. Dit doen zo door te slapen, tv te kijken of deel te nemen aan activiteiten.

Tijdens alle verhalen zocht ik naar een verband. Waarom komen ze hier terecht? Waar of wanneer is het fout gelopen? Ik kan niet zeggen dat ik een sluitend antwoord gevonden heb, maar wat me wel opviel is dat het ofwel vaak fout liep tijdens de opvoeding, bijvoorbeeld: scheiding van ouders, op straat gezet door ouders, slechte band met een van de ouders, … of er kwamen drugs aan te pas. Soms was het een combinatie van beide. Ik wil natuurlijk geen stereotiep beeld ophangen, want ik merkte al snel dat elke gevangen zijn eigen verhaal heeft.

Voor mezelf probeerde ik in enkele woorden een antwoord te formuleren op mijn vraag. Uiteindelijk vond ik een zin die voor mij gedeeltelijk voldeed. Deze vond ik in het gesprek met Dries.
Ik citeer:

“alles went, maar dat wil niet zeggen dat je het aanvaardt”.

Ik versta hieronder dat de gevangen hun best doen om hun aan te passen en om zich er bij neer te leggen. Ze zitten vast en daar valt niet veel meer aan te veranderen, maar daarom voelen ze zich er niet beter bij. Ze zullen altijd spijt hebben en de tijd terug willen draaien. Dit kan jammer genoeg niet.

Door het lezen van de verhalen van de gedetineerden kan ik voor mezelf vooral tot een besluit komen. Wat ze gedaan hebben, valt zeker en vast niet goed te keuren, maar het zijn geen monsters. Ik kan zeker zeggen dat mijn vooroordelen voor een stuk zijn weggevallen. Natuurlijk denk ik niet dat alle gevangen brave huismannen en -vrouwen zijn, maar ik ben er nu wel zeker van dat je een verschil kan maken. Sommige personen zijn tijdelijk ontspoord of waren op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Zij moeten ook boeten voor hun daden, maar we mogen niet vergeten dat gevangen ook mensen zijn en blijven!

Vraag 2: hoe gaat de familie van de gedetineerden om met de situatie?

Op deze vraag kan ik een kort en bondig antwoord formuleren door een van de moeders te citeren. Ik citeer hier Anna:

“Het leven gaat verder, dat kan twee betekenissen hebben. Het leven gaat verder en je neemt er deel aan, je bent gelukkig, je dromen komen uit. Dat is het echte leven of het leven gaat verder, maar langs je heen. Het gaat voorbij.”

Toen ik bovenstaand citaat las, wist ik het: dit omvat alle getuigenissen. De echtgenote(n), de ouders, grootouder en de kinderen hadden het allemaal over het stilstaan van het leven, over iets missen, een ontbrekend puzzelstukje.

Het verhaal dat me het meest aangreep wat het verhaal van Vincent. Zijn papa zit levenslang vast voor het plegen van drie moorden.  Vincent zei iets wat ik heel mooi en oprecht vond: “ze zeggen wel
ge-recht, maar het zou ge-scheef moeten zijn”.  Ik had medelijden met hem, sinds de daden van zijn vader, had hij niet veel vriendjes meer op school.  Dit is een duidelijk voorbeeld van een gevolg voor de familie. Vincent is niet verantwoordelijk voor de daden van zijn papa en kan hier ook niets aan veranderen, toch wordt hij gestraft.

Ik kan besluiten dat het leven van de familie van een gedetineerde aan hen voorbij gaat. Ze zijn wel vrij, maar toch gebonden aan de gevangenis. Zo zei Anna in haar gesprek: “Heel ons leven draait om de gevangenis, het wordt een leven van wachten, hopen. Hopen voor hem en voor ons.”

In de verhalen van de familie werd ook hun onvoorwaardelijke liefde duidelijk. Ze keuren de misdaden niet goed, maar houden onvoorwaardelijk van hun man, zoon, kleinzoon, vader, …  . Dit symboliseert echte liefde en is zo echt!

Vraag 3: hoe verloopt de job van de personeelsleden?

Bij alle werknemers staan ongeveer dezelfde punten centraal: (wederzijds) respect, een goede verstandhouding met de gevangenen en het leven in de gevangenis zo aangenaam mogelijk maken . Elk personeelslid werkt aan deze factoren op een persoonlijke manier. De ene persoon gaat naar huis en laat het werk volledig achter zich, een ander heeft het hier al wat moeilijker meer.

Voor het lezen van het boek had ik een soort beeld van de personeelsleden. Dit beeld was voornamelijk gebaseerd op het zien van films en het lezen van artikels. Mijn beeld kwam de doorsnee cipier zeker niet ten goede. Achteraf heb ik dat heel wat moeten bijstellen.  Een van de cipiers gaf volgende verklaring voor zijn manier van werken: “Als je naar huis gaat moet je in de spiegel kunnen kijken”. Hij bedoelde hiermee dat je het gevoel moest hebben dat je rechtvaardig gehandeld had, om jezelf goed te voelen.

De personeelsleden doen er alles aan om het leven binnen de muren zo aangenaam mogelijk te maken en proberen om alle gevangen gelijk te benaderen. Ze proberen om inzicht te krijgen in het leven van de gevangenen, ze keuren de daden niet goed, maar ze proberen wel te begrijpen. Hier bewonder ik ze heel erg voor!

Tom, een psychiatrisch verpleegkundige, gaf een hele mooie verwoording aan een van de redenen waarom sommige mensen misdaden plegen. Deze zou ik graag even citeren:

“vandaag de dag kan je weken dood in een appartement liggen voor je wordt ontdekt. En dan nog door de stank. Misschien is het dan ook niet verwonderlijk dat er iemand uit het ogenschijnlijke niets een zwaar misdrijf pleegt”

“Ik ben er zeker van dat iedereen in bepaalde omstandigheden tot gruwelijke dingen in staat is.”

Ook de getuigenis van Paul, een gevangenisdirecteur heeft een indruk bij mij achtergelaten. Hij gaf een heel eerlijke mening over de gevangenis. Zijn mening is dat de gevangenis  een weerspiegeling is van de maatschappij, maar omdat we dit niet willen zien, hebben we er muren rond gebouwd. Hij vindt dat we moeten blijven investeren in de gevangenen, we moeten ze de kans geven om opnieuw te beginnen.

Ter afsluiting eindig ik met de mythe van Sisyphus:

Sisyphus, koning van Korinthe, bedriegt de goden en wekt de wrevel van Zeus. Hij krijgt een vreselijke straf opgelegd. Hij krijgt als taak een zwaar rotsblok een heuvel op te wentelen. Telkens als hij, na geweldige inspanningen, de top bereikt, ontsnapt de blok aan zijn handen en rolt de diepte weer in . Opnieuw moet hij aan het werk, de steen omhoog torsen… Eeuw in eeuw uit moet Sisyphus de steen omhoog wentelen, maar niet één keer lukt het hem zijn taak te volbrengen.

Van alle gedichten en getuigenissen vond ik dit fragment het meest passend om af te sluiten. Omdat dit kortweg alles inhoudt. Het klopt dat je voor je daden gestraft moet worden, maar moet de straf zo zwaar zijn dat er geen einde in zicht is? Heeft iedereen de kracht om net zoals Sisyphus eindeloos verder te gaan, wetend dat je je doel nooit bereikt? Ik denk het niet.

Extra
In de uitzending van 'De kruitfabriek' op 3 oktober 2012. Werd er een kort stukje gewijd aan het huwelijk in gevangenissen. In de fragmenten die getoond werden kon je de verschillende kamers die gebruikt worden bij zo'n huwelijk bezichtigen.

In dit fragment waren er drie kamers die belangrijk waren bij het huwelijk.
De eerste kamer was de ceremoniekamer, in deze ruimte stond een grote tafel. De kamer voorziet plaats voor een acht à tien man. Hier vindt de ceremonie plaats. De burgemeester en de schepenen komen tot aan de gevangenis en voltrekken het huwelijk.
Het bruidspaar mag zelf de gasten en hun getuigen kiezen. Gedetineerden kunnen de rol van getuigen vervullen, maar ze kunnen ten gast zijn op het huwelijk.

De tweede kamer is de feestzaal, deze ruimte is kleiner dan de ceremoniekamer en ook in deze ruimte staat er een tafel. In deze zaal is er de tijd en ruimte om een stuk taart te eten en om thee, koffie of frisdrank te drinken.

Daarna is het feest afgelopen. Het bruidspaar kan zich dan nog twee uur terug trekken in een speciale kamer waar er een zetelbed staat, hier kunnen ze zich afzonderen en genieten van elkaar.